کانال استانبول،گلوگاه روسیه در اختیار ترکیه

به گزارش راهبرد معاصر؛ روسیه کشوری پهناور است که به رغم قدرتمند بودن در بسیاری از مسائل جهانی حداقل از سه قرن گذشته، همواره از "تنگنای ژئوپلیتیک" رنج می برده است. این کشور از شمال به دریایی راه دارد که اکثر ماه های سال منجمد است و کشتیرانی در آن تقریبا غیر ممکن می شود. از همین رو، روس ها همواره جهت اعمال نفوذ در مسائل بین المللی و از آن مهم تر تجارت، مشتاق دستیابی به آب های گرم بوده اند. در قرن 18 میلادی، سندی تحت عنوان "وصیت نامه پتر کبیر" منتشر شد که بخش مهمی از آن به اهمیت دستیابی به آب های گرم تاکید داشت. فارغ از این که این وصیت نامه احتمالا جعلی بوده و روس ها همواره قویا آن را انکار می کنند، واقعیت های موجود در ژئوپلیتیک روسیه موید نیاز شدید این کشور به دسترسی به آب های بین المللی است. روسیه در شرایط فعلی، با مخاطرات دریایی زیادی روبروست اما از سال گذشته، ترکیه با رونمایی از طرح ایجاد "کانال استانبول"، از افق های جدیدی برای تسهیل دستیابی روسیه به آب های آزاد حکایت می کند.

پروژه "کانال استانبول"؛ بزرگترین پروژه تاریخ ترکیه

تنگه بسفر، یکی از مهم ترین کانال های دریایی موجود در جهان است که ترافیک آن بسیار بالاست. این تنگه دو دریای مدیترانه و مرمره را به هم متصل می کند و راه ارتباط دریایی میان کشورهای حوزه قفقاز با آفریقا و امریکاست. حجم بالای ترافیک این تنگه، نشانی بر اهمیت آن است. تنها در سال ۲۰۱۶ میلادی این گذرگاه محل عبور نزدیک به ۴۲ هزار کشتی بوده است. در جنگ جهانی دوم و اول، مناقشات بسیاری بر سر کنترل این تنگه بوجود آمد. تا به امروز، نظام عبور و مرور از این تنگه دارای ابهاماتی است ولی آن چه که بیشتر پذیرفته شده، بین المللی بودن تنگه است. در نتیجه این نظام عبور و مرور، آنکارا نمی تواند راسا آن را ببندد و یا حتی برای عبور از آن، هزینه ای دریافت کند. ترافیک بالا و از آن مهم تر، عدم سود مالی سرشار از این تنگه، امری است همواره عامل ناخرسندی ترک ها بوده است از همین رو، احداث "تنگه بسفر دوم" به یکی از رویاهای مسئولین آنکارا تبدیل شد.

به طور رسمی، اولین بار، رجب طیب اردوغان، وعده ساخت چنین کانالی را در جریان کارزار انتخاباتی 2011، به مردم ترکیه داد. 6 سال بعد، اردوغان، در جریان نشستی در 10 اکتبر، آغاز مراحل ساخت کانال استانبول را اعلام کرد. با گذشت سه ماه، یعنی در 15 ژانویه 2018، احمد ارسلان، وزیر حمل و نقل ترکیه، در کنفرانسی، جزئیات بیشتری از این پروژه را منتشر کرد. طبق گزارش ارسلان، عمق این کانال ۲۵ متر و عرض آن بین ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ متر و طول آن در حدود 40 کیلومترخواهد بود و مسیر مد نظر آن، طبق نقشه پایین طراحی شده است. این پروژه با هزینه کرد 10 میلیارد یورو، گران ترین پروژه تاریخ ترکیه خواهد شد و طق برنامه، در سال 2023 به پایان می رسد.

پروژه کانال استانبول منافع اقتصادی فراوانی برای ترکیه به همراه می آورد. تنها در یک مورد می توان گفت که افتتاح چنین کانالی، باعث می شود دست ترکیه در گرفتن حق عبور از کشتی هایی که از آن عبور می کنند باز شود زیرا نظام حقوقی تنگه بسفر بر این کانال ساخته دست بشر اعمال نخواهد شد و آنکارا می تواند درقبال عبور از آن، هزینه طلب کند. علاوه بر این، شهرک های گردشگری هم در اطراف این کانال تاسیس خواهند شد که بر جاذبه های توریستی استانبول خواهد افزود.

اکنون و در آستانه برگزاری انتخابات زودهنگام هم، رئیس جمهور ترکیه در سخنرانی خود تاکید می کند که «احداث کانال استانبول اولویت دولت پسا انتخابات خواهد بود».

کانال استانبول، اهرم فشار علیه روسیه در اختیار ترکیه

کانال استانبول بی گمان بسیار برای روسیه حائز اهمیت خواهد بود و از همین رو، اردوغان، خبر احداث آن را اولین بار در بلگراد روسیه اعلام کرد. عبور از تنگه بسفر به علت ترافیک دریایی آن، یکی از معضلات ترانزیت دریایی روس ها بوده و حالا با باز شدن مسیر دوم، مسلما سرعت تجارت روسیه افزایش خواهد یافت. لازم به ذکر است که با توجه به چرخش نگاه های بیشتر به آفریقا، مسلما مسیر قفقاز به آفریقا که از راه دریایی ترکیه می گذرد، در آینده اهمیت بیشتری خواهد یافت. با این توصیفات، می توان گفت که کانال استانبول گلوگاهی مهم برای اقتصاد روسیه خواهد شد که ترکیه می تواند با تهدید به بستن آن، از روسیه امتیازگیری کند.